تأثیر محرک‌های مختلف زیستی و غیرزیستی بر رشد ریشه مویین در گیاه دارویی خشخاش (Papaver somniferum L.)

گیاه خشخاش (Papaver somniferum L.)، از مهم‌ترین گیاهان در صنعت دارویی جهان و منشأ تولید آلکالوئیدها می‌باشد. یکی از تکنیک‌های تولید آلکالوئید، استفاده از کشت ریشه مویین می‌باشد؛ امّا در بیشتر مواقع تولید آلکالوئیدها در مقیاس تجاری کم است و برای افزایش آن‌ها، نیاز به تحریک تولید با روش‌های مختلفی از جمله استفاده از محرک‌های زیستی و غیرزیستی است. در این پژوهش، به‌ منظور افزایش زیست‌توده ریشه‌های مویین، اثر 4 نوع محرک (سالیسیلیک اسید، نیترات نقره، سولفات مس و عصاره مخمّر) به‌صورت آزمایش‌های جداگانه و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. جهت انجام این آزمایش‌ها، ریشه‌های مویین اولیه تولید شده در نهایت درون ارلن‌های حاوی 30 میلی‌لیتر محیط کشت  ½MSاضافه شدند و هر ارلن به عنوان یک تکرار در نظر گرفته شد. تأیید تراریختگی ریشه‌های مویین با تکثیر اختصاصی ژن‌های rolC، انجام شد و باندی با اندازه‌ای مطابق انتظار، روی ژل الکتروفورز مشاهده گردید. نتایج نشان داد که غلظت 5/0 میلی‌گرم در میلی‌لیتر از محرک عصاره مخمّر بیش‌ترین تأثیر را بر صفات مورفولوژیکی داشت. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که محرک‌های زیستی، نقش مؤثرتری نسبت به تیمارهای غیرزیستی دارند و غلظت‌های بالای محرک‌ها، اعم از زیستی و غیرزیستی، بر زیست‌توده ریشه‌های مویین، تأثیر منفی دارند.